Corona-overpeinzingen

April 2020

Sommigen hamsteren toiletpapier, ik hamster corona-informatie, corona-analyses, corona-updates, ... En natuurlijk, van al dat bijeenverzamelen gaat een mens toch zijn eigen mening vormen. Zonder enige epidemiologische voorkennis, dus daar zal zonder enige twijfel vanalles mee mis zijn, maar dat weerhoudt me niet om mijn analyses te delen. 

De komst van kleine Marte, mamie die niet goed is, en weten dat je momenteel er niet bij kan zijn (want gesloten grenzen en social distancing); maar ook PhD-Uganda plannen die in het water vallen en in het algemeen veel onzekerheid op het werk; en ook doodgewoon procrastinatie aangezien ik eigenlijk verlof heb genomen om aan mijn PhD te werken... Er zijn genoeg onderliggende persoonlijke redenen waarom ik me met mijn "bierviltjes-versie" voor een mogelijke oplossing heb beziggehouden :)

De basisaanname: als 60% van de bevolking corona heeft gehad, kunnen we spreken van groepsimmuniteit. Met een huidige Nederlandse bevolking van 17,415,000 mensen (volgens het CBS), moeten er dus 10,449,000 corona hebben gehad eer we van groepsimmuniteit kunnen spreken. 

De huidige cijfers (gebaseerd op de situatie van 11/04/2020 zoals gepresenteerd door het RIVM): er zijn tot nu toe 24,413 mensen positief getest op corona; daarvan werden er 8386 (oftewel 34%) gehospitaliseerd; en stierven er 2643 (11%). 

Geen prettige getallen, en nog veel schrijndendere individuele verhalen. Maar ik zie een lichtpuntje: van al deze doden zijn er tot nu toe 'slechts' 15 mensen onder de 50 jaar. Dat is 0.6% van alle mensen die tot nu toe gestorven zijn. Meer nog, van alle mensen onder de 50 die positief testten voor het coronavirus (6482), is dat slechts 0.23%. De kans om aan coronavirus te sterven als je onder de 50 bent, is dus erg klein. Wat helaas niet betekent dat je er niet erg ziek van kan worden: 979 mensen, ofwel 15% van alle <50-jarigen die positief testten, werd in het ziekenhuis opgenomen. Langs de andere kant weten we ook dat er een onderraportering is van mensen met coronavirus is aangezien lang niet iedereen getest wordt.

Al bij al heb ik besloten dat ik dat bemoedigende cijfers vind. En laat de gehele bevolking van <50-jarigen nu net ook nog eens zo ongeveer even groot zijn als de benodigde 60% voor groepsimmuniteit: alles tezamen zijn het zo een 10,372,500 mensen, dat is 59,6% van de bevolking. Ziehier dus mijn voorstel: we zorgen dat alle <50-jarigen versneld corona-virus krijgen, terwijl we de rest van de bevolking in quarantaine houden. Ik veronderstel dat alle epidemiologen eens met hun ogen draaien en heel diep zuchten bij dit waarschijnlijk simplistische voorstel :). 

Maar voor hoe lang dan? Tsja, dat hangt ervan af hoeveel mensen je denkt dat het virus al gehad hebben. Want als je wil zorgen dat de curve vlak blijft, is het natuurlijk van belang te weten welk percentage van de besmette mensen gehospitaliseerd moet worden. Alleen dan kan je inschatten hoeveel mensen tegelijk besmet zouden kunnen zijn zonder dat de maximumcapaciteit van de ziekenhuizen overschreden wordt. Volgens dit artikel in de krant zijn er gemiddeld 39% van alle bedden vrij, dus 14,724 bedden (noot: aangezien er geen leeftijdsgegevens voor patiënten opgenomen in de IC beschikbaar zijn, heb ik dat hier verder ook niet in opgenomen). Volgens deze website duurt een gemiddelde opname 10 dagen, dus rekende ik met een capaciteit 1,472 per dag. 

Maar dus, het besmettingspercentage. Ik maakte 3 scenarios: 

1. Beter safe than sorry: Enkel wie getest is, heeft coronavirus gehad. Dat is zeker minder dan de werkelijkheid, maar dit is tenminste zwart op wit. Dit scenario is voor wie liever voorzichtig is (maar ook een doemdenker). 
2. We are the 1%: 1% van de bevolking heeft het coronavirus gehad. Dat is een wel erg grove afronding van de berekening gebaseerd op het door John Hopkins geschatte sterftecijfer van 2.1%. Want als de tot nu toe 2643 gestorven mensen 2.1% van alle geïnfecteerden zijn, dan moeten er dus al 125,857 mensen geïnfecteerd zijn. Dat is 0.72% van de Nederlandse bevolking, hier dus afgerond op 1%. 
3. Onverbeterlijke optimist: 4% van de bevolking heeft het coronavirus gehad. Deze studie in het Duitse Heinsberg (een van de epicentra van het coronavirus in Duitsland) kwam gebaseerd op stalen afgenomen bij 500 mensen uit op de schatting dat 15% van de bevolking geïnfecteerd was, en dat het sterftecijfer daarop gebaseerd 0.37% bedraagt. Als de 2643 gestorven mensen in Nederland slechts 0.37% van de totale geïnfecteerde bevolking uitmaken, zouden er hier dus al 714,352 mensen corona (gehad) hebben, oftewel 4.1% - afgerond 4%.

Scenario 1: Better safe than sorry

a. Iedereen wordt blootgesteld

24,413 mensen, oftewel 0.14% van de bevolking heeft coronavirus gehad. Van hen werd 34% gehospitaliseerd en is 11% gestorven. Voor de groepsimmuniteit zouden er bijkomend nog 10,424,528 mensen geïnfecteerd moeten raken, wat met deze berekeningen de halucinante cijfers van 3,580,903 extra gehospitaliseerden en 1,128,587 extra doden brengt. Om niet over de maximumcapaciteit van de ziekenhuizen te gaan, heb je bijna 37 jaar nodig. Beter 37 jaar in quarantaine dan sorry? Hmmm... Dat doemscenario lijkt echt té doemdenkerig, maar goed.

b. <50 blootgesteld; rest in quarantaine

Van alle positief geteste mensen waren er tot nu toe 6,482 onder de 50 jaar. Daarvan overleden er 15, dus een sterftecijfer van 0.23%. Om deze hele groep immuun te krijgen (wat dus ongeveer hetzelfde is als 60% van de bevolking), zouden er bij deze aannames 24,003 mensen sterven: nog steeds heel veel, maar wel slechts 2.13% van scenario 1a. Verder zouden er ook 1,566,584 gehospitaliseerd moeten worden (want 15.1% van de doelgroep), en zou het dus nog steeds 16 jaar duren als we niet over de maximumcapaciteit willen gaan (en aangenomen dat er in tussentijd geen vaccin/medicijn gevonden wordt).

c.  <50 blootgesteld; rest in quarantaine (herberekening)

Het lijkt logisch te denken dat iedereen evenveel kans heeft om het coronavirus te krijgen. Maar als je de data in scenario 1 wat beter bekijkt, zie je dat de groep <50-jarigen slechts 27% van het totaal aantal positief getesten uitmaakt, terwijl ze dus toch 60% van de de totale bevolking uitmaakt. Je zou er dus van kunnen uitgaan dat er toch een bias in je data zit: een onderrepresentatie van de <50-jarigen. Dus als je daarvoor zou willen corrigeren, kom je op een schatting uit van 14,540 <50 jarigen, met een hospitalisatiecijfer van 6.7% en sterftecijfer van 0.1%. Dat zou leiden tot 10,700 doden - nog maar 1% van het absolute doemscenario 1a hierboven - en 698,369 mensen in het ziekenhuis, die over 7 jaar verspreid zouden moeten worden. 

Scenario 2: We are the 1%

a. Iedereen wordt blootgesteld

We gaan er in dit scenario van uit dat al 1% van de bevolking corona heeft gehad. Dat zijn dus 174,150 mensen. Gebaseerd op de huidige cijfers betekent dat dat 4.8% gehospitaliseerd moest worden en 1.52% is overleden. Voor de prognose leidt dat tot 155,937 extra doden totdat we de groepsimmuniteit zouden bereiken, en 494,774 mensen in het ziekenhuis. Dat zou net iets meer dan 5 jaar duren. Een hele verbetering ten opzichte van scenario 1, maar toch ook niet echt de cijfers die je aan de bevolking wil presenteren om ze gerust te stellen...

b. <50 blootgesteld; rest in quarantaine

Bij gelijke verdeling onder de bevolking heeft ook van de <50-jarigen 1% het virus gehad. Dat zijn dan 103,724 mensen, waarvan er 979 (0.9%) gehospitaliseerd werden en 15 (0.01%) stierven. De prognoses zijn in dit scenario dat er 1500 mensen zouden sterven (1% van scenario 2a), en 97,900 mensen zouden moeten worden opgenomen in het ziekenhuis, wat ongeveer over 1 jaar gespreid zou moeten worden. 

Scenario 3: Onverbeterlijke optimist

a. Iedereen wordt blootgesteld

Als al 4% van de mensen coronavirus zou (gehad) hebben, betekent dat dat slechts 1.2% gehospitaliseerd moest worden en 0.38% stierf. Bij een gelijk verloop zouden er in de toekomst nog 37,000 mensen sterven een 117,400 in het ziekenhuis opgenomen moeten worden, wat ongeveer 15 maanden zou duren. 

b. <50 blootgesteld; rest in quarantaine

Als reeds 4% van de <50-jarigen het coronavirus gehad zou hebben, zijn dat al 414,897 mensen. Daarvan werd slechts 0.24% gehospitaliseerd en ging 0.004% dood. In dit scenario zouden er nog 'slechts' 375 mensen sterven en 24,475 gehospitaliseerd, wat op 3 maanden gebeurd zou kunnen zijn. 

De gigantische verschillen tussen de scenarios laten zien hoe moeilijk het is om een inschatting te maken, en hoe gemakkelijk de dingen kunnen ontsporen bij een foute extrapolatie. Maar sowieso is het b-gedeelte van elk scenario zóóveel beter dan het a-gedeelte, dat ik hierbij iedereen onder de 50 oproep om vooral niet meer zijn/haar handen te wassen en/of desinfecteren, vooral veel aan je gezicht te zitten (zelfs neuspeuteren is tijdelijk toegestaan), en elkaars handen te schudden, maar tegelijkertijd ook goed afstand houden van de (+50-jarige) "oudjes", die best nog even in quarantaine blijven. En oh ja, in sommige scenarios moeten ook de jongeren gecontroleerd ziek worden om niet over de ziekenhuiscapaciteit te gaan.

Maar is dat niet oneerlijk, die leeftijdsdiscriminatie? Die redenering kan beide kanten opgaan: sommigen vinden het misschien oneerlijk dat die arme ouderen moeten binnenblijven, terwijl de jongeren weer hun gewone leventje mogen oppakken. Anderen zeggen misschien net: ga je die jongeren het grootste risico laten lopen, terwijl zij net veel meer te verliezen hebben: dat is niet correct. Aan de eerste groep: zie het als een heroïsche daad van de jongeren: door immuun te worden (en het risico te lopen ernstig ziek te worden of zelfs te sterven) lopen de ouderen minder kans om ziek te worden en bescherm je hen net. De keuze lijkt momenteel ook ófwel iedereen thuishouden ófwel (in mijn scenario) 40% van de bevolking: dat is misschien oneerlijk, iedereen binnen zou je ook als nóg oneerlijker kunnen beschouwen. Verder kan die 60% terug langzaamaan de economie doen draaien en zo de negatieve gevolgen van de intelligente lockdown verminderen, wat op de lange termijn ook veel leed zou kunnen besparen/verminderen.

Aan de tweede groep: ja, jongeren hebben in principe een nog langer leven voor zich, maar je zou ook hier de redenering weer kunnen omdraaien: door niet de jongere generatie vermeerderd bloot te stellen aan het virus gaan er waarschijnlijk zoveel meer levens verloren: voor elke min 50-jarige die aan het coronavirus overleed, stierven er tot nog toe 175 +50-jarigen. Is het dat waard?

We kunnen natuurlijk ook hopen dat er snel een vaccin/medicijn wordt uitgevonden dat ook nog eens overal verkrijgbaar is. Maar wat als het toch langer duurt dan verwacht/gehoopt? Maar dat is weer voer voor een andere discussie...

Voor je aan mijn oproep gehoor zou geven: misschien is het toch beter om voorlopig toch nog even "in uw kot te blijven" totdat deskundigen écht een gefundeerd plan bedacht hebben (en hopelijk gebaseerd op iets gefundeerdere ideëen van de werkelijke besmettingsgraad). Maar dan kan mijn team-logo van de virtuele oma-dag afgelopen zondag misschien toch nog toepasselijk zijn ;)

(Deze animatie maakte ik als team-logo voor de virtuele omadag - mijn (eenvrouws-)team heette namelijk 'Rotterdam goes viral')