Waarom je misschien beter NIET naar Oeganda komt...

Wie bezorgd is om zijn/haar veiligheid, kan in Oeganda best NIET:

- In een huis zonder poort met ketting en guard wonen

Zelfs mét poort en ketting en 3 guards (afwisselend, weliswaar) maakt Claire zich nog steeds zorgen over hoe het beste gehandeld kan worden in geval een overval plaatsvindt in het huis. De politie bellen is sowieso nutteloos – die zouden toch niet komen opdagen – dus had ze voorgesteld om één van de boda boda drivers te betalen om desgevallend naar het politiekantoor te rijden, de politie op te pikken en naar 63 Kizungu Road te brengen. Of anders, gewoon een boda boda driver te bellen, hem te vragen wat vrienden mee te nemen en zo de overvallers wegjagen. Deze boda boda driver zou daar dan wel over gebriefd moeten worden, opdat hij dadelijk kordaat en zonder treuzelen zou handelen, maar daar knelde uiteindelijk het schoentje. Want hoe weet je nu zeker dat de man in kwestie niet zélf een overval zou ensceneren, om aldus wat sneller aan het beloofde geld te geraken?

© An Eijkelenburg - Villa in Kisenyi II

- Diepvrieseten kopen

Electriciteit is schaars, en power cuts zijn dus heel normaal. 'Power shedding' heet het fenomeen, waarbij vooraf in de krant wordt meegedeeld wanneer welke delen van de stad zonder stroom zullen zitten. Dit duurt gemiddeld een hele dag of een hele nacht (zowat om de drie dagen), maar ook tussendoor valt de stroom regelmatig uit. Het klokje van de microgolf en het lichtje van de broodrooster geven te kennen wanneer dat het geval is. Nu beschikken we wel over een batterij, die ons in voorkomend geval nog wel een volle dag of zo van electriciteit kan voorzien – zonder de stroomvretende apparaten dan wel. Dat betekent dus dat frigo, diepvries, microgolf, broodrooster and the like automatisch uitgeschakeld zijn als er geen stroom is. En hoewel de frigo en diepvries best wel behoorlijk koel blijven, zelfs na meerdere dagen zonder electriciteit, vertrouw ik die diepvries dus toch niet echt, en zal je er dan ook bijzonder weinig eten van mij in tegenkomen.

Liesbeth bereidt het eten bij kaarslicht (Romantisch! :)

- De was buiten te drogen hangen

'Mango flies' worden ze genoemd hier in Oeganda, en ze leggen hun eitjes bij voorkeur in buiten hangend wasgoed. Als je je kleren dan niet strijkt (zodat de larven sterven door de hitte), kruipen de beestjes in je huid om daar na een aantal dagen weer uit te kruipen... Ieuw! Gross!

Zicht vanop het terras van Britt's nieuwe woonplaats

- Met een boda boda meerijden

Op de boda boda zitten, zonder beschermende kledij of zelfs maar een helm (verplicht sinds een tijdje, maar niemand die er zich veel van aantrekt blijkbaar, hoewel de boda drivers zélf in toenemende mate wel over een helm beschikken) houdt sowieso een verhoogd risico in in de chaotische straten van Kampala en daarbuiten. Een van de spannendere verhalen dateert van afgelopen maandag, toen ik na dansen huiswaarts keerde. Half 8 is zowat het drukste tijdstip om Kampala uit te rijden, en het verkeer rond het kruispunt van Kampala Road met Entebbe Road zat muurvast, zozeer dat we zelfs met de boda er niet tussendoor gewrongen geraakten. Dus gebaart mijn boda driver doodleuk naar de politie of hij misschien de rechterkant van de weg (Kampala IN, en dus rustig in die zin dat het verkeer daar niet in de file staat maar lekker snel kan rijden) mag nemen, en tot mijn even grotere verbazing gebaart de politieman terug dat dat wat hem betreft geen probleem is. Ik heb mijn ogen nog wat verder dichtgeknepen dan ik gewoonlijk al doe (tegen het stof) en nog snel wat schietgebedjes gedaan... En op de een of andere manier zijn we er heelhuids doorheen geraakt!

© Michiel - Michiel (in de achteruitkijkspiegel) en ik (recht vooruit) achterop een boda

- Met enig ander onbekend voertuig meerijden

Nu, de taxi's/matatu's/minibusjes (synoniemen) zijn niet per definitie een beter idee. De meeste voertuigen verkeren namelijk in een behoorlijk tot zeer abominabele staat. Matatu's waarvan de deur met de hand dichtgehouden moet worden, vrachtwagens waarvan de lading ieder moment dreigt af te vallen (een regelmatig terugkomend zicht trouwens als je upcountry gaat, stilgevallen of omgevallen vrachtwagens), en één keer zakte de auto voor ons ineens ineen – wielas gebroken. Toen we er voorbij reden merkten we dat die daarvoor ook al gebroken was, maar op de een of andere manier met touw terug aan elkaar was gemaakt. Aan inventiviteit geen gebrek hier...

Gebarsten ruiten zijn eerder regel dan uitzondering

- Überhaupt rondrijden in Oeganda

Je gordel aandoen is dus niet bepaald een overbodige luxe hier – in het geval deze voorhanden is. Geofrey, onze accountant, heeft dat op een erg pijnlijke manier ondervonden. Hij kwam samen met nog een aantal andere familieleden terug van een begrafenis in Gulu, toen hij de controle over het voertuig verloor en van de weg af geraakte. De details weet ik niet meer, maar de meeste inzittenden kwamen er met wat schrammen, blauwe plekken, kleerscheuren, en de schrik vanaf. Een meisje echter had haar gordel niet aan en is uit het voertuig geslingerd geworden. Ze heeft het niet overleefd...

Ook voor je voertuig zelf is rondrijden niet zonder risico's: dieven gluren achter elke hoek. Als afschrikmiddel worden daarom elke achteruitkijkspiegel en elk raam gegraveerd met de nummerplaat van het voertuig. Pas ontdekte ik trouwens dat op kantoor niet alleen de bureau's, kasten, printers en computers, maar ook de bureaustoelen, frigo, perforators, nietjesmachines, ja zelfs de laarzen gegraveerd zijn!

Pech? Oegandese VAB is al ter plaatse!

- Op safari gaan

Afrika, dan denkt menig persoon aan safari's en wilde beesten, die met één hap een mens kunnen doden. De reisgids bv. waarschuwt voor een bepaalde camping in QENP “This fabulously located rustic campsite on the north end of the peninsula has few facilities, and is rattling with wildlife – potentially dangerous after dark if you don't have a vehicle, as hippo pass through en masse nightly and lions are also frequent visitors. And beware the termites that 'chewed millions of holes in the groundsheet' of one reader's tent. If you intend cooking for yourself, bring your own food. Alternatively you could brave the hippos and wander up to the Tembo Canteen for a meal, but be careful after dark, and don't even think about it without a good torch.” (Uganda – the Bradt Travel Guide, 2007, p.292) Nochtans zijn de risico's om door een wilde beest verorberd te worden nogal minimaal.

Opgepast! Overstekende nijlpaarden

- In laaggelegen gebieden wonen

De No. 1 mensenkiller onder de beesten is héél wat kleiner: de malariamug, liefst vertoevend in een vochtige omgeving, heeft al minstens een veelvoud aan mensenlevens geëist. Hierboven op Makindye Hill is het risico op malaria zowat onbestaande, maar in de lager gelegen gebieden – vaak sloppenwijken – is het allesbehalve een te verwaarlozen issue. In de baseline survey van ons project kwam malaria als belangrijkste ziekte naar voren, door maar liefst 93% van de mensen vermeld. Natuurlijk sterft lang niet iedereen van malaria, maar het toont wel duidelijk de ernst van het probleem.

Ook als het regent, woon je maar beter niet vanonder aan de heuvel. De regen valt hier per definitie met bakken uit de hemel – gegarandeerd doorweekt in enkele seconden – en veroorzaakt misschien wel korte, maar ook hevige overstromingen (tot zo een 1 m, aan de vlekken op de huizen af te lezen). Het land beneden is vaak dan ook 'wetland', zeg maar moeras, waarin de huizen langzaam maar zeker wegzakken. En wat doe je als je huis wat de diep is weggezakt? Juist: je haalt het dak eraf, bouwt de muren wat hoger, voegt wat extra ramen toe en verhoogt de vloer en de deuropening. Inventiviteit, ik had het al vermeld geloof ik...

Opgehoogd huis in Bwaise III

Om de overstromingen het hoofd te bieden, worden er overal drainages geconstrueerd: open rioleringen waar van tijd tot tijd wel een brugje over gemaakt is, maar waar je, indien geen brug aanwezig, maar over moet springen. Niet zó heel ver, maar met een oneven rand langs beide kanten én een inhoud waar je écht niet in wil vallen toch een beetje een risky business :)

© An Eijkelenburg - Meisje balanceert over een nog niet aangelegde riolering in Bwaise III

- Geboren worden in een Oegandees gezin

Een van mijn favoriete collega's op het werk vertelt me wel vaker over haar gezinnetje, en hoe het niet gemakkelijk is allemaal. Als ze moe van het werk thuiskomt en daar een vervelende zoon aantreft, is het dus vaak verleidelijk om hem middels wat slaag tot bedaren te brengen (en ze slaat hárd, heeft ze me zelf toevertrouwd). Hoewel ze het zelf niet leuk vindt, ziet ze soms geen andere manier. Kinderen slaan – thuis of op school – is hier lang niet zo onaanvaardbaar als in België...

Kisenyi II

- Als bouwvakker werken

Het is alweer een tijdje terug dat een school onder constructie instortte omdat de aannemer wat geld wou uitsparen door minder cement in de beton te mengen. Verdict: 11 doden. Maar ook het zicht van de gammele stellingen of constructies all over Kampala laat soms koude rillingen langs mijn rug lopen.

De bouwvakkers zélf geven niet zo veel om veiligheid

- Uitstaande schulden hebben of werken voor een bedrijf met uitstaande schulden

KCC (Kampala City Council), de partner waar BTC in mijn project mee samenwerkt, had op een gegeven moment blijkbaar wel schulden. Ineens stonden er voor de deur van het KIEMP-kantoor 2 sinister uitziende mannen (type huurmoordenaar voor mensen met een ietwat levendige fantasie), compleet met zonnebril, om de sleutels van de projectwagen op te eisen. De wagen wordt na het project namelijk aan de partner geschonken, en heeft dus al de daarvoor geschikte nummerplaat. Van alle KCC-wagens zal onze KIEMP-wagen wel het nieuwste geweest zijn (het project startte in juli 2006), daarmee dat ze tot bij ons kwamen. Gelukkig hebben we ze kunnen afschepen, al dreigde het eventjes tot een handgemeen te komen.

De TA-project car nadat we vis hadden gekocht langs de kant van de weg

- Met de politie in contact komen

Zélf politie zijn is geen lachertje, zoals pas duidelijk werd toen een agent die het verkeer wilde regelen geplet werd tussen 2 voertuigen.

Maar ook de politie zelf staat bekend om zijn niet al te zachtzinnige aanpak, en in de gevangenis wil je al helemáál niet belanden. De rechtbank heeft overigens zopas de niet bepaald begerenswaardige titel van meest corrupte instelling in de wacht gesleept, dus als je niet wat geld achter de hand hebt, kan dat voor de nodige problemen zorgen. En met een inkomen van max. 60 dollar per maand voor meer dan de helft van de mensen in de sloppenwijken waar we werkzaam zijn, moet je niet al te veel achter de hand verwachten.

Oversteken is altijd een beetje een risky business

- Iets drinken als je uitgaat

Recente waarschuwingen van 'The Surgery', zeg maar de lokale blanke-mensen-dokterspraktijk: aanvaard geen drankjes van anderen, drink enkel van een flesje dat je zelf hebt zien opendoen, en wees bedacht op mensen die je willen drogeren om je dan van je geld te beroven, of erger. Er zijn recent blijkbaar dergelijke gevallen geweest in Kampala, dus mogen we hier een beetje paranoïa over doen.

© Michiel - Ruth, Michiel en ik in een gloednieuwe, supersjieke maar wel nogal onbereikbare lodge aan Kibale Forest NP

- Sex hebben zonder condoom

Denk maar aan de nog steeds hoge HIV/AIDS-percentages, en je bent vanzelf wat voorzichtiger. In nachtclubs of bars zijn geen condooms te vinden, maar op het toilet van KCC stonden er wél 2 volle dozen met elk 50 condooms. Zeg nu nog eens dat ze daar niet het goede voorbeeld geven...

© Michiel - Inkom van KIEMP in KCC; let ook op het vrouwtje op de foto: ze zit daar elke dag het plot-apparaat te bewaken. In de drie maanden dat ik hier ben, heb ik het misschien een stuk of drie keer gebruikt zien worden...

- Zwemmen in zoet water

Niet dat er zout water is in Oeganda, een land-locked country. Zelfs het gigantische Victoriameer is zoet. Zwemmen of waden of pootjebaden of..., behalve in zwembaden, houdt dus een zeker risico in op bilharzia, een vieze bacterie of zo ergens iets dat je langs binnen helemaal opeet. Brrrr.... Gelukkig duurt het een hele tijd eer je helemaal opgegeten zou zijn én het is perfect te behandelen, dus al te veel zorgen zijn niet nodig.

© Britt - Ruth en ik op zoek naar de lonely hippo die zich ergens rond het meer ophoudt

- Naar de dokter gaan

Ondanks al die enge ziektes, bestaat er onder Oegandezen nog steeds een algemene weerzin om naar de dokter te gaan. Witch doctors zijn nog lang niet afgeschreven, en als je ergens niet goed geholpen wordt, waarom niet ergens anders naartoe gaan? The Surgery is dan wel een goede optie voor wie het zich kan veroorloven, maar heel wat Oegandese 'dokters' hebben geen diploma of hebben nooit verder gestudeerd nadat ze na 3 jaar studeren stage moesten lopen. Ze hebben wel heel wat ervaring, maar toch kan ik ergens die tegenzin van de Oegandezen snappen...

© Michiel - In de clinic waar Britt werkt

Ik zou nog heel wat langer kunnen uitwijden over de gevaren van het gebrek aan toegang tot drinkbaar water, de gevolgen van het constant inademen van de smoglucht hier in Kampala, het zich in Kisenyi II begeven na zonsondergang, het zonder benzine vallen in vijandelijke gebieden, al te lang scheel kijken om de Oegandese mannen de zin tot conversatie te ontraden, het zich mengen in de LRA-vredesgesprekken, Jungle Speed spelen met mensen met lange nagels, edm. Maar dat zou ons iets te ver brengen...

Conclusie: Zolang je als muzungu, in je beschermde compound ergens hoog op de heuvel, geen diepvrieseten eet en vooral niet buitenkomt, een goede verzekering hebt die je onmiddellijk naar Zuid-Afrika of Europa brengt als er iets met je aan de hand is, ben je relatief veilig... Maar eigenlijk: waarom zou je dan nog naar Oeganda komen?!

© Michiel - Voor Liesbeth haar feestje? Mmmmh, daar heb ik van genoten! :)